Etik Konular

İnsan Katılımcılar

Editör Kurulumuz insan katılımcılar üzerinde yapılan araştırmalar ile ilgili üzerinde en büyük uzlaşıya sahip olan standart olarak tanımlanabilecek Helsinki Deklarasyonunu benimsemektedir (https://www.wma.net/policies-post/wma-declaration-of-helsinki-ethical-principles-for-medical-research-involving-human-subjects/). Katılımcıların herhangi bir şekilde zarar görmekten korunması en önemli temel ilkedir. Katılımcıların veya zorunlu durumlarda yasal temsilcilerinin gönüllü olarak araştırmaya katılmış olmaları gerekmektedir. Aydınlatılmış onam sağlanmalı, araştırma amacıyla kimi bilgiler katılımcılardan gizlendi ise bunun nedenleri açıkça beyan edilmelidir.

Katılımcı bilgilerinin anonim olması esastır, katılımcıların fotoğrafları veya kimliklerinin belirtilmesinin orunlu olduğu durumlarda yazılı onaylarının bulunması ve editörlere sunulması gerekir. SPC’de yayımlanmak üzere gönderilen insan katılımcı verilerinin kullanıldığı araştırmalar için etik kurul onayı alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir. Makalelerde Araştırma ve Yayın Etiğine uyulduğuna dair ifadeye ve ilgili etik kurul kararının sayısına yer verilmelidir.

İntihal ve Diğer Suistimallere ilişkin Editöryal Politika

Çıkar Çatışması. Çalışma ile ilgili çeşitli şekillerde çıkar çatışması yaşanabilir. Araştırmacının mali ilişkileri, para karşılığı aldığı görevler ya da kişisel konular gibi birçok durumda çeşitli çıkar çatışmaları yaşanabilir. Bu çatışmaların yazarlar tarafından editöre bildirilmesi zorunludur. Bununla birlikte çıkar çatışması Editörler ve hakemler için de geçerlidir. Bu konuda aşağıdaki uygulamalar yürütülmektedir:

• Çıkar çatışması gerekçesiyle yazar belli kişilerin hakem olmamasını isteyebilir.
• Ayrıca Editör şu durumlardaki hakemlere de mümkün olduğunca değerlendirme göndermemektedir:
  • Yazarın/yazarların daha önce ortak çalışma yayımladığı hakemlere,
  • Yazarın/yazarların çalışmalarının ön okumalarında yardımcı olmuş hakemlere,
  • Yazarın/yazarların daha önceden sorunu olduğu bilinen hakemlere,
  • Çalışmanın yayımlanmasından finansal fayda sağlayacak hakemlere,
  • Yazar ile aynı kurumda çalışan (üniversitelerde aynı bölümde) hakemlere.
• Editörün bahsedilen bütün unsurları bilmesinin mümkün olmaması sebebiyle hakemlerden adil bir değerlendirme yapmalarına engel olacak durumları Editöre bildirmeleri beklenmektedir.

Yazarlık. SPC Editorial, yazarlık hakkının kaynağını tanımlamak için Uluslararası Tıp Dergisi Editörleri Komitesi ICMJE tarafından öne sürülen 4 kriteri benimsemektedir:

• Çalışmanın konseptine veya tasarımına; veya çalışma için verilerin elde edilmesi, analizi veya yorumlanmasına önemli katkılar vermek; VE
• Çalışmanın taslağını hazırlamak veya önemli entelektüel içerikleri eleştirel olarak gözden geçirmek; VE
• Yayınlanacak versiyonun nihai onayını vermek; VE
• Çalışmanın tüm yönlerinin sorumluluğunu almak ve her bir aşamasının doğruluğu veya etik standartlara uygunluğu ile ilgili soruların uygun şekilde soruşturulmasını ve çözülmesini sağlama sorumluluğunu üstlenmek.

Bir yazar, yaptığı çalışmanın bölümlerinden sorumlu olmanın yanı sıra, çalışmanın belirli diğer bölümlerinden hangi ortak yazarların sorumlu olduğunu da belirleyebilmelidir. Ayrıca yazarlar, ortak yazarlarının katkılarının doğruluğuna güvenmelidir. Editörler, hediye yazarlık (yazar olarak belirtilen bir adın önemli bir katkısı olmadığında) veya hayalet yazarlık (yazarlığı hak eden bir araştırmacı listelenmemişse) gibi yazarlıkla ilgili suistimallerden şüphe duyduklarında COPE yönergelerini takip etmekle yükümlüdürler.

İntihal. İntihal, taslaklar veya araştırma hibe başvuruları gibi başkalarının yayınlanmış ve yayınlanmamış fikirlerinin kaynak gösterilmeden kullanılmasından, bazen farklı bir dilde, karmaşık bir makalenin farklı yazarları altında sunulmasına kadar uzanır. SPC dergisine yayımlanmak üzere teslim edilen bütün taslaklar, önde gelen bir ticari çevrimiçi intihal tespit yazılım paketi kullanılarak incelenmektedir. Benzerlik analiz raporları taslaktan sorumlu editör tarafından değerlendirilir. Benzerlik analizi, taslakta intihal veya yayın ahlakıyla ilgili herhangi bir suiistimalin (öz-intihal, duplikasyon veya tekrar yayımlama vb.) varlığını gösteriyorsa taslak daha ileri değerlendirme aşamalarına alınmadan reddedilir.
Diğer İhlaller. Araştırma ve ampirik olmayan yayınlardaki bilimsel suistimaller arasında şüpheli yazarlık, uydurma; görüntülerin hileli olarak manipüle edilmesi dahil olmak üzere verilerin tahrif edilmesi; ilişkilerin ve faaliyetlerin kasıtlı olarak ifşa edilmemesi; ve intihal dışında da çeşitli ihlaller yaşanabilmektedir. Her ihlal vakası, editörler ve gözden geçirenler tarafından ayrı bir değerlendirme gerektirir. Gönderilen veya yayınlanan makalelerde açıklanan çalışmanın yürütülmesi veya doğruluğu ve etik standartlara uygunluğu konusunda bir suistimalden şüphelenildiğinde veya endişe verici emareler ortaya çıktığında, Editör COPE tarafından detaylandırılan yönergelerden yararlanarak duruma uygun prosedürleri başlatmalı, bildirimde bulunan kurumları, liderleri veya işverenleri dikkate almalı sonuçlar çıkana kadar yayın işlemlerini askıya almalıdır. İşlem yazarların kurumunda bir soruşturmayı içeriyorsa, editör bu soruşturmanın sonuçlarını takip etmeli ve gerekirse okuyucuları sonuçlar hakkında bilgilendirmeli ve soruşturmada suistimal ortaya çıkarsa makalenin reddedildiğini ilan etmelidir. Herhangi bir ihlal tespit edilemeyen durumlarda, Editör süreçle ilgili mektupları veya yazışmaları okuyucularla paylaşılabilir.

Diğer Notlar

Yüksek lisans ve doktora tezlerine dayalı çalışmalarda tezin bütününün sunulması, tezde kullanılan bütün verilerin raporlanması beklenmektedir.
Daha önce profesyonel bir toplantıda veya konferansta özet veya poster olarak sunulan içeriğe sahip yazılar, bu gerçeğin bir açıklama metni (acknowledgement) olarak açıkça belirtilmesi şartıyla incelemeye kabul edilebilir.
Bütün araştırma türleri için verilerin güncelliğine önem verilmektedir. Araştırma verilerinin toplanması üzerinden 5 yıl veya daha fazla süre geçmiş ise araştırmaların güncelliğini kaybettiği yönünde görüş bildirilmektedir.
SPC Editorial, etik suistimallerin yönetimi ve ele alınmasında COPE Yönergelerini benimser. Yazarlar veya okuyucular varsa olası sorundan sorumlu kişiyi atlayabilir ve şüphelenilen etik ihlallerle ilgili olarak dergi yönetimi ile iletişime geçebilirler.